आज बुधवार, दिनांक १ जानेवारी २०२५. ‘कुतुहल’च्या सर्व वाचकांचे या सदराच्या विसाव्या वर्षात सहर्ष स्वागत आहे. यंदाच्या वर्षी आपण पाषाणांचा अभ्यास करणारा भूविज्ञान (जिऑलॉंजी) हा विषय घेत आहोत. भूवैज्ञानिक थोडेसे नैराश्याने म्हणतात, ‘वीस वर्षाने आमची […]
हा पुरस्कार अभियांत्रिकी क्षेत्रात संशोधन करून त्या संशोधनातील निष्कर्षांचा समाजाच्या हितासाठी प्रत्यक्ष व्यवहारात वापर करणाऱ्या आणि कोणत्याही अभियांत्रिकी शाखेत पात्रता असलेल्या आणि १५ सप्टेंबर २०२५ या दिवशी ४० वर्षे पूर्ण किंवा ४० वर्षांपेक्षा कमी वय […]
मराठी विज्ञान परिषदेतर्फे महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी दरवर्षी विज्ञान संशोधन स्पर्धा घेतली जाते. या स्पर्धेसाठी विद्यार्थ्यांनी संशोधनात्मक प्रकल्प सादर करायचे असतात. यातील सर्वोत्तम तीन प्रकल्प पारितोषिकास पात्र ठरतात. या वर्षीच्या स्पर्धेसाठी प्रकल्प पाठवण्याची शेवटची तारीख दिनांक १५ डिसेंबर, २०२५ ही आहे. […]
२७ डिसेंबर १८२२ या दिवशी फ्रान्सच्या पूर्व भागातील दल या गावी लुई पाश्चरचा जन्म चामडी कमावणार्‍या एका गरीब कुटुंबात झाला. लहानपणी मासे पकडण्यात आणि चित्रकलेत रमणारा लुई १८५४ साली लिले विद्यापीठात विज्ञान अधीक्षक म्हणून रुजू […]
महाराष्ट्रामध्ये सुक्ष्मजीशास्त्रावरील संशोधन पुण्यात, महाराष्ट्र विज्ञान वर्धिनी अर्थात आजच्या आघारकर संशोधन संस्थेमध्ये सुरू झाले. १९४६ साली संस्थेचे संस्थापक आणि आद्यसंचालक, प्रसिद्ध वनस्पतीशास्त्रज्ञ डॉ. शंकर पुरुषोत्तम आघारकर यांनी महाराष्ट्र विज्ञान वर्धिनी ही संस्था सुरू केली. पुढे […]
नको असलेले जिवाणू, कवक (फंजाय), बीजाणू अथवा इतर सूक्ष्मजीवांचा संपूर्ण नायनाट करणे म्हणजे निर्जंतुकीकरण.एखादे द्रावण उकळून घेतले तरी त्यात जंतूंची वाढ का होते? इ.स.१८७० च्या सुमारास चार्ल्स एडवर्ड चेंबरलँड या फ्रेंच तंत्रज्ञाने लुई पाश्चर यांच्या […]
सतराव्या शतकाच्या सुरुवातीला सूक्ष्मदर्शकातून सूक्ष्मजीवांच्या अभ्यासाला सुरुवात झाली. रॉबर्ट हूक यांनी बुचाच्या झाडातील भागाची रचना पाहून त्यात असलेल्या छोट्या कप्प्यांना सर्वप्रथम पेशी (सेल) असे नाव दिले आणि ‘सेल थिअरी’ म्हणजेच ‘पेशी सिद्धांत’ ही संकल्पना मूळ […]
कधीकाळी असाही समज होता की, जंगलातील सडलेल्या लकडापासून मगर तयार होते! आणि मधमाशा या फुलापासून निर्माण होतात! मानवाला त्यावेळी जेवढे विश्व दिसले,त्यानेजे अनुभवले तेवढाच त्याच्या विचाराचा परीघ होता. त्यावेळी मानवाने पृथ्वीवरची झाडे आणि प्राणी मोजण्याचा […]
Copyright :Marathi Vidnyan Parishad, Mumbai 2023